Gece çalışması ile gündüz çalışması ortasında iş hukuku açısından kıymetli farklar vardır. Gece çalışma müddeti, kesim, çalışma postası üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Ayrıyeten, gece çalıştırma ile ilgili hukuksal düzenlemelere uyulmadığında, patrona para cezası uygulanmaktadır.
Gece çalışmasına özel olarak belirlenen kurallar ortasında, gece çalışma saatlerinin 20.00 ile 06.00 ortasını kapsadığı belirtilmiştir. Bu saatler içinde, patronun kimi bölümlerde gece çalıştırması iş hukuku çerçevesine uygun olmayabilir. Türkiye Gazetesi’ndeki köşe yazısında gece ve gündüz çalışmasının farklarını pahalandıran SGK Başuzmanı İsa Karakaş, gece çalışmasının belli özel durumları olduğunun altını çizdi.
Gece çalışması, iş hukuku çerçevesinde ekseriyetle turizm, özel güvenlik ve sıhhat hizmetleri üzere bölümlerde uygulanmaktadır. Çalışanın 7,5 saatten fazla çalıştırılmak istenmesi durumunda ise yazılı onay alınması gerekmektedir. Fakat başka bölümlerde, onay alınsa dahi 7,5 saatten fazla çalıştırmak mümkün değildir.
Gece ve gündüz vardiyaları ortasında dönüşüm yapılacaksa, iki haftalık nöbetleşme sistemi de uygulanabilir. Vardiya değişikliği yapılacak personellere, kesintisiz en az 11 saat dinlenme mühleti verilmelidir. Gece çalışmasının kanıtlanması için iş yerindeki kayıtlar, bilhassa giriş-çıkış dokümanları ve iç yazışmalar kanıt olarak kabul edilmektedir.
BELİRLENEN YASAKLAR:
18 yaşının doldurmamış şahıslar çalışamaz.
Hamile bayanlar ve yeni doğum yapanlar 1 seneyi takiben gece vardiyasında çalışamaz. Bu müddetin sonunda sıhhat ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sıhhat raporu ile belirlendiği periyot boyunca gece çalıştırılmaz.
Gündüz vardiyasında çalışan bir emekçi isteği dışında gece vardiyasına kaydırılırsa personel iş mukavelesini feshedebilir.
45 saatlik haftalık çalışma sonu aşılmamış olsa da günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma fiyatı ödenmesi gerekmektedir.
Gece çalışmasını kurallarına muhalif davranan patronlara ise emekçi başına fiil sayısına nazaran 21 bin 213 lira para cezası kesilebilir.
Belirtilen cezaların yanı sıra gece 7,5 saatten fazla çalışması nedeniyle fazla çalışma fiyatı ödenmeyen personel başına 2025 yılı için 3.837,00 TL idari para cezası kesilmektedir. Bu cezalar sabit olmayıp her sene yine değerleme oranında artırılmaktadır.