Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Şu anda 33 yaşında bilgisayar teknisyeni olan David Openshaw sağlıklı bir bebek olarak dünyaya geldi. Ama çocukluğundan itibaren sağ bacağıyla ilgili tuhaf kanıları vardı. Diğer çocuklara göre kendinde farklılıklar hissediyordu. Çoğu insan bacaklarında sorun yaşadığında endişelenip tedavi etmenin yollarını bulmaya çalışsa da David’in sağ baldırı sağlam olmasına karşın bu sağ baldırın varlığı nedeniyle olağandışı bir ağrı hissediyordu. Bu bacaktan vazgeçmeyi çok istiyordu ve bu fikir ona azap ediyordu. Bazen bacağının bir gecede kopmasını bile diliyor lakin bu dileği gerçekleştirmek sıkıntı olduğundan, niyeti onu daha da acıtıyordu.
Düşüncelerine nazaran bu sağ bacak ona ilişkin değildi. Bacağının vücuduna ilişkin bir modül olduğunun şuurunda olsa da David Openshaw çocukluğundan beri bacağına kendisine ilişkin hissedemedi. Çocukken yaşadığının olağan olmadığını anlayan Openshaw bu durumu birine itiraf etmekten epey korkuyor, herkesin ona meczup demesinden şüpheleniyordu.
DOKTORLAR REDDEDİNCE BACAĞINI BUZA DALDIRDI
Openshaw bu süreçte kendini epeyce yalnız hissetmiş, dünyada vefatla karşı karşıya geldiğini sanmıştı. Öyle ki 13-14 yaşlarında geçirdiği bir kaza sonucu az daha bacağının bir kısmını kaybetmek üzereyken üzülmüyor adeta seviniyordu. Üstelik kaza sonucu bacağını kaybedememesi, yetişkin olduğunda bile ona makus hissettiren bir olay oldu. Aldığı hiçbir terapiden yarar görememiş, gittiği hiçbir cerrah da uzvunu kaybetme isteğini kabul etmemişti. Çocukluğundan gelen bacağını kesme isteğine David Openshaw artık karşı koyamamıştı.
25 yılını sağ bacağından nefret ederek geçirdi. Artık bu hissiyatına mahzur olamayan David Openshaw, sağ bacağını bir buz kalıbına daldırdı. Bu sırada ölebilirdi ama onun için bu kıymetsizdi. Kız arkadaşı konuta gelmiş ve çabucak ambulansı aramıştı. Openshaw’ı gören tabipler şaşkınlıklarını gizleyememişlerdi. Bacağı donmadan kaynaklı epey hasar almıştı. Tabipler uygunlaşmasını beklemişti ancak vakit geçtikçe uzuvlar ölümcül bir hal aldığı için bacağı kesmek zorunda kaldılar. Openshaw ameliyattan sonra uyandığında sağ bacağını göremediğinde yıllardır kendisiyle bir arada olan depresif ruh halinden kurtuldu ve kendisini tamamlanmış hissetti. Pekala Openshaw’ın neyi vardı?
BELİRTİLERİ ÇOCUKLUK DEVRİNDE BAŞLIYOR
Aslında Ophensaw da neyi olduğunu biliyordu. Yaptığı bir araştırmayla ‘apotemnofili’ hastası olduğunu ve bu hastalığa sahip olanın yalnızca kendisi olmadığını fark etmişti.?Apotemnofili rahatsızlığı olan bireyler sahip olduğu uzvundan ötürü kendilerini engelli bir birey üzere hisseder. O uzvun onu çirkinleştirdiğini, kötüleştirdiğini düşünürler.
Apotemnofilide bulunan bozukluğun kökeni ise tam manasıyla anlaşılmış olmasa da uzmanlar, beyin yapısındaki yahut işleyişindeki birtakım farklılıkların, vücudun bütünlüğünü algılamada bozulmalara yol açabileceğini düşünüyor. Nörolog Dr. Vilayanur S. Ramachandran’ın çalışmaları, apotemnofili bireylerde parietal lob üzere alanlarda fonksiyonel farklılıklar olabileceğini öne sürüyor. Hadiseyi Milliyet.com.tr için pahalandıran Uzman Klinik Psikolog Sena Kenan Yoldaş, apotemnofili rahatsızlığı olan bireylerin kendine, uzvuna ziyan verme eğilimi olduğunu söyleyerek, “Bazen sert cisimler yahut kesici aletler kullanarak, uzuvdan kurtulmaya çalışabilir. Kendine ziyan verme cüretinde olamayanlar uzvunu yok sayarak hayatına devam eder. Bu durum yaşanırken kişi gündelik hayatında etkindir, bağlar kurar. İntihar niyetlerine yahut teşebbüsüne sık rastlanmaz. Apotemnofili teşhisi rahat konulabilse de kendisi hayli karmaşık bir rahatsızlık. Beden Dismorfik Bozukluğuna (BDB) dair kökleri var. Fakat büsbütün de BDB denilemez zira yapılan çalışmalar apotemnofilinin yalnızca ruhsal değil nörolojik kökeni olduğunu da tespit edildi. Apotemnofiliden yakınan şahısların beyin görüntülemelerine bakıldığında, beyin yapısının kimi bölgelerinde farklılıklara ve fonksiyon bozukluğuna rastlanılır” tabirlerini kullandı. Psikolog Sena Kenan Yoldaş bu durumu şöyle açıkladı:
“Genellikle çocukluk ve ergenlik çağında apotemnofili birinci belirtilerini gösterir. Fakat bu durum, kişinin kendini tanıması ve hislerini anlamlandırması vakit aldığından, yetişkinlik devrinde barizleşir. Bu rahatsızlıktan yakınan bireyler, çocukluk devrinde ‘farklılık’ hissettiklerinden bahsederler. Toplumsal baskı, durumun az olması üzere faktörlerden ötürü hislerini gizlemeye çalışırlar. Bir uzuv kaybı isteği vakitle güçlenebilir ve kişi yetişkin olduğunda içsel uğraşında zorlanabilir.”
‘AZ SAYIDA CERRAH AMPÜTASYONU KABUL EDİYOR’
Apotemnofili belirtileri gösteren çocuk ve ergenlerin, ebeveynleri ve öğretmenleri daha anlayışlı bir tavır sergilemesi gerektiğine dikkat çeken Psikolog Sena Kenan Yoldaş evvel bu durum hakkında bilgi sahibi olunması gerektiğini belirtti. Yapılan çalışmalarda, beyinde muhakkak uzuvların zihinsel temsillerinin eksik yahut olağandışı olduğu kanısına varıldığını bu durumun da uzvun o vücuda ilişkin olmadığı hissine neden olduğunu kaydeden Psikolog Yoldaş, “Apotemnofili, cinsiyet disforisi üzere kimlik uyumsuzluklarıyla benzeridir. Kişinin kimliği ile vücut algısı ortasında çatışma oluşturur. Apotemnofiden yakınan bireyler ‘tamamlanmış’ hissedemezler. Lakin o uzuvdan kurtulduğunda tamamlanmış olacaklarına inanırlar. Kimileri için bu durum, kişinin kendisi üzerinde denetim sağlama dileğiyle bağdaştırılabilir. Bilhassa travma yaşamış bireyler, vücutları üzerinde kalıcı değişiklikler yaparak ‘bütün’ hissetme eğilimindedirler. Çok az sayıda cerrah, sağlıklı ampütasyon yapmaya isteklidir. Ampütasyon olan hastaların birçok kararlarından şad olduklarını bildirirler ve sıklıkla artık ‘tamamlanmış’ olduklarından bahsederler. Birçok cerrah, etik ve sıhhat açısından bu talebi reddeder. Sağlıklı bir uzvun ampüte edilmesi ‘öncellikle ziyan verme’ prensibine terstir. Birtakım ülkelerde bu çeşit cerrahi müdahaleler yapılıyor olsa da ben ruhsal tedaviden bireyin daha fazla yarar göreceğini düşünüyorum” diye konuştu.
‘TERAPİ TESİRLİ OLABİLİR’
Psikolog Sena Kenan Yoldaş apotemnofili rahatsızlığında uygulanabilecek tedavi yollarını “Apotemnofili de psikoterapi ve ilaç tedavisi bireylerin semptomlarını yönetmelerine ve hafifletmeye yardımcı olur. Biz bu tedavi idaresine bütüncül tedavi deriz. Bilişsel davranışçı terapi, Emdr terapi, ayna terapisi gibisi metotlar kullanılabilir. Bilişsel davranışçı terapi; bireyin olumsuz niyet his ve davranışlarını değiştirmeye yönelik bir terapi modelidir. Apotemnofiliden yakınan şahıslar için, vücut algısını değiştirmek ve uzvu kaybetme hisleriyle başa çıkmalarına yardımcı olur. EMDR terapi ise çocukluk çağı travmalarını ve kişinin yaşadığı durumdan ötürü kaynaklanan travmaların tahliline yardımcı olur. Uzuv kaybı dileğini yaşayan bireylerin vücut algılarını değiştirmek için kullanılan özel bir usuldür. Bu teknik bireylerin yaşadığı rahatsızlık hissini hafifletmeye yardımcı olur. Bu hadiselerde, ferdî tedavi etken olduğu üzere destekleyici küme terapileri de semptomları azaltma da tesirli olabilir” diyerek aktardı.
‘UZUVLARI YOKMUŞ ÜZERE DAVRANABİLİRLER’
Psikolog Sena Kenan Yoldaş, apotemnofili hastalarında gerilim ve korku bozukluğu olabileceğini anlattı. Psikolog Yoldaş, “Bazı hastalar, yaşadıkları uzuv kaybı hissini sürdürebilmek için protez, bandaj vb. araçlar kullanabilir. Örneğin bacağından kurtulmak isteyen biri, bacağı yokmuş üzere hareket edebilir. Bu durum da günlük fonksiyonelliğini olumsuz istikamette tesirler. Birebir vakitte birtakım hastalar kendi kendilerine ampütasyon yapma teşebbüsünde bulunabilir, kendilerine ömürlerini tehdit edici derecede ziyan verebilirler. Bu yüzden güvenlikleri açısından sorun oluşturabilirler. Ek olarak çok takıntılı kanıları daima vücutlarını denetim etme davranışında bulunmalarına sebep olabilir. Bu durum güçlerini tüketir ve gerilim düzeylerini yükseltir. Münasebetiyle günlük ömürlerini olumsuz istikamette etkiler” diyerek kelamlarını şöyle noktaladı:
“Türkiye’de apotemnofiliyle ilgili resmi bir istatistik datalarına rastlamadım. Ülkemizde olduğu üzere, dünyada da az görülen bir rahatsızlıktır apotemnofili. Bu durumun sebebi, hastaların yaşadıkları süreci gizleme muhtaçlığı hissetmeleri, tedaviye ve yardım arayışına açık olmamalarından kaynaklanabilir. Hadiselerin az olması da tedavi ve takviye kümelerine olan erişimi kısıtlı hale getirir. Apotemnofili ile ilgili daha fazla farkındalık ve araştırma kazanılması gerekiyor.”